1-1- موقعیت، مساحت و توپوگرافی استان

• وسعت: 16421 کیلومتر مربع (یک‌درصد از مساحت کشور)
• موقعیت جغرافیایی: جنوب غربی و در نوار کوهستانی غرب ایران
• وضعیت توپوگرافیک: استان چهارمحال‌وبختیاری که به‌عنوان «بام ایران» شناخته می­شود، از نظر توپوگرافیک یک سرزمین تپه‌ماهوری با دشت­های میان کوهی است که توسط ارتفاعات از یکدیگر جدا شده­اند.
• ارتفاع متوسط از دریا: 2153 متر

1-2- همسایگان استان

• از سمت شمال و شرق: استان اصفهان
• از سمت جنوب و جنوب شرقی: استان کهگیلویه و بویراحمد
• از سمت غرب و جنوب غربی: استان خوزستان
• از سمت شمال غرب: استان لرستان این استان در سلسله جبال زاگرس واقع شده است.

• ارتفاعات و تپه ماهورها: حدود 85 درصد از مساحت استان
• دشت ها و تالاب­ها: حدود 15 درصد از مساحت استان
• قله­های بالای 4000 متر استان: زردکوه و شاه شهیدان
• قله های 3500-4000 متر استان: سفیدکوه، ایل‌بیگی، سالداران، کلار، سبزکوه و ...
• استان 19 قله با ارتفاع بالاتر از 3500 متر دارد.
• بلندترین نقطه استان: زردکوه با 4221 متر در شمال غربی استان
• کم ارتفاع ترین نقطه استان: محل خروج کارون با ارتفاع حدود 800 متر در جنوب غربی استان
• مجموع دشت­های قابل زراعت استان: 3500 کیلومتر مربع

• وضعیت اقلیمی: استان چهارمحال و بختیاری با اینکه از وسعت کمی برخوردار است، ولی دارای تنوع آب و هوایی است، به طوری که در نیمه شرقی آب و هوای نیمه خشک، در قسمت­هایی از غرب و جنوب غربی آب و هوای گرم و نیمه مرطوب و در نواحی شمال غربی آب و هوای سرد و معتدل وجود دارد.
• وضعیت بارش: دومین کانون پربارش کشور در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. بارندگی در استان از اوایل آبان ماه تا پایان اردیبهشت ماه ادامه دارد و فصل زمستان پربارش ترین فصل در استان می­باشد.
• وضعیت دما: نوسانات شدید دمایی و اختلاف زیادی بین حداقل­های مطلق و حداکثرهای مطلق به خصوص در شمال غربی و شرق استان وجود دارد. به طوری که در برخی سال ها این اختلاف دمایی به بیش از 70 درجه سانتی گراد می رسد.
• وضعیت باد: در بین عناصر اقلیمی، باد تقریباً از شرایط ثابت­تری برخوردار است و تغییرات شدید سالیانه ندارد.

• حوضه‌های آبی مهم: به دلیل شرایط توپوگرافی منطقه، آب­های سطحی استان در قلمرو حوزه­های سه رود بزرگ و مهم کشور ایران (کارون، زاینده رود و دز) قرار دارند.
• میزان منابع آب سطحی: ویژگی­های اقلیمی و توپوگرافی استان موجب شده است که حدود 10 درصد از منابع آب سطحی کشور در آن جریان داشته باشند.
• سدها و تالاب­های مهم: سد بیدکان، سد نعل اشکنان، تالاب چغاخور، تالاب سولقان، سد کارون (4)
• رودخانه­های مهم: زاینده رود، کارون، دز جهانبین، بهشت آباد، آب کوهرنگ، ونک، بازفت، پنج خرسان و ...

پوشش گیاهی و جنگل‌ها: تغییرات بارندگی و ارتفاع سبب شکل گیری انواع پوشش گیاهی در این استان شده است. در مناطق غربی استان مراتع خوب و جنگل­های انبوه بلوط دیده می­شود. در سمت شرق از تراکم جنگل­های بلوط کاهش یافته و به تدریج انواع پوشش بوته­ای و مراتع ضعیف­تر دیده می­شود.

مساحت جنگل‌ها: حدود 335000 هکتار، معادل 20 درصد از مساحت استان و 5/2 درصد از جنگل­های کشور.

گونه‌های گیاهی: حدود 19 جامعه جنگلی با 63 گونه درخت و درختچه در این جنگل­ها شناسایی شده­اند که بلوط غرب اصلی ترین گونه می­باشد که به همراه گونه­های دیگر مانند بنه، ارس، نارون، بادام، ارژن، افرا، کیکُم، زالزالک، داغداغان، پلاخور، زبان گنجشک و ... در استان رویش دارند.

گونه‌های جانوری: استان چهارمحال و بختیاری به دلیل قرار گرفتن در محدودۀ مرکزی رشته کوه­های زاگرس، در قلمرو اکوسیستم کوهستانی واقع شده و با داشتن شرایط مساعد طبیعی از تنوع زیستی غنی و کم نظیری از گونه­های حیات وحش برخوردار شده است. اکثر نقاط کوهستانی و جنگلی این استان از گذشته تا امروز مأمن حیوانات وحشی بوده است.

مهمترین مناطق زیست‌محیطی: از مهمترین مناطق محیط زیستی استان می‌توان به تالاب­ها، رودخانه­ها، چشمه­ها و جنگل­ها، مراتع و چراگاه­ها اشاره کرد.

• تعداد شهرستان: 10
• تعداد بخش: 26
• تعداد دهستان: 51
• تعداد شهر: 43
• تتعداد روستا: 820
• شهرستان­ها: 1-شهرکرد 2- بروجن 3- فارسان 4- اردل 5- لردگان 6- کوهرنگ 7- کیار 8- بن 9- سامان 10- خانمیرزا

• نسبت جمعیت شهری-روستایی: بر اساس سرشماری سال 1395، 1/64 درصد از مردم استان در نقاط شهری و 1/35 درصد در نقاط روستایی سکونت داشته و بقیه کوچ نشین هستند.
• مهمترین ایلات استان: بختیاری، قشقایی، جرقویه و بویر احمد سفلی بزرگترین ایلات استان بختیاری­ها هستند. ایل بختیاری به دو شاخۀ هفت لنگ و چهارلنگ تقسیم می­شود.
• منبع درآمد کوچ‌نشین: اساس فعالیت های تولیدی در میان عشایر، دامداری است. از نظر تعداد دام عشایر بختیاری مقام اول را در میان کلیه عشایر کشور داراست. عشایر علاوه بر دامداری به فعالیت های اقتصادی دیگری از جمله صنایع دستی نیز می پردازند. از جمله صنایع دستی عشایر، قالی، قالیچه، زیلو، جاجیم، پلاس (چادر)، خورجین، گیوه و نمکدان است.
• منابع درآمد جمعیت روستایی: زراعت و دامداری. تأکید اولیه آن­ها در تولید زراعی، ابتدا محصولاتی است که نیازهای اولیۀ زندگی را بر طرف می­سازد مانند گندم، برنج و حبوبات، و در مرحلۀ بعد توجه به آن دسته از فراورده های زراعی است که در دامداری نقش مؤثر دارند مانند شبدر، یونجه و جو.
• اولین شهرستان استان: شهرکرد در سال 1310
• منابع درآمد جمعیت شهری: مهمترین نقش شهرهای استان، زراعتی و خدماتی است. گرچه بعضی نقش­های دیگر نیز در شهرها وجود دارد. به عنوان مثال شهرکرد علاوه بر نقش­های بالا دارای نقش دانشگاهی نیز می­باشد. سامان وچلگرد، دارای نقش توریستی و سورشجان و طاقانک نقش ارتباطی دارند.
• زمینه های سرمایه­گذاری در امور زیربنایی شهرهای استان:

1. ایجاد یا تکمیل تأسیسات ایمنی،
2.  تأسیسات خدمات عمومی،
3.  باز کردن محورهای عریض آسفالته از میان بافت­های روستایی-سنتی شهرها،
4. ورود مصالح ساختمانی جدید برای تولید مسکن،
5. تراکم ساختمانی (انبوه سازی)،
6. تفکیک باغ­ها و مزارع،
7. سرمایه­گذاری­های بزرگ در تأسیسات زیربنایی شهرها به خصوص آب و فاضلاب، مخابرات و شبکۀ معابر،
8. توسعۀ بازارها وکسب و کار،
9. و ...

• جمعیت استان: براساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1395، جمعیت استان چهارمحال و بختیاری، 947763 هزار نفر بوده­است که 1.19 درصد از جمعیت کشور را دارا می باشد.
• نرخ رشد جمعیت: متوسط نرخ رشد سالانه جمعیت استان بین سالهای 1390 تا 1395 برابر با 15/1 درصد می­باشد.
• تراکم جمعیت: بر اساس سرشماری سال 1395تراکم نسبی جمعیت در استان برابر با 58 نفر در کیلومتر مربع می­باشد و در همان دوره سرشماری، تراکم نسبی در کشور 3/3 نفر در کیلومتر مربع می‌باشد. بنابراین استان چهارمحال و بختیاری علی رغم داشتن وسعت کم از تراکم نسبی بیشتری نسبت به کشور برخوردار است.
• اندازۀ خانوار: بعد خانوار در سال 1390 86/3 نفر و در سال 1395برابر با 5/3 نفر بوده­است.
• نسبت جمعیت شهری-روستایی: جمعیت شهری استان در سال 1390، 2/58 درصد و جمعیت روستایی 8/41 درصد بوده است؛ در حالی که در سال 1395 در مناطق شهری 1/64 درصد و در مناطق روستایی 9/35 درصد زندگی می­کرده­اند.
• اشتغال و بیکاری: طبق آمار سرشماری سال 1396 نیروهای فعال استان عمدتاً در 3 بخش صنعت، خدمات و کشاورزی مشغول به فعالیت بوده­اند:
• نرخ بیکاری: 8/20 درصد  (در سال 1396)
• نرخ مشارکت اقتصادی: در سال 1396 نرخ مشارکت اقتصادی (افراد 10 سال و بالاتر) استان، در سال 1396، 7/39 درصد، نرخ مشارکت اقتصادی مردان و زنان به ترتیب 1/42 درصد 3/15 درصد بوده‌است.
• سهم اشتغال بخش‌های عمدۀ اقتصادی: در سال 1396 سهم نیروی کار شاغل در بخش کشاورزی، صنعت و خدمات به ترتیب 2/17 درصد، 1/39 درصد، 7/43 درصد بوده‌است.

مهمترین جشن­ها و اعیاد:  1) مراسم عید نوروز 2) سیزده بدر (سیزده بگرد) 3) اعیاد مذهبی

نژاد مردم: قبل از مهاجرت آریایی­ها به فلات مرکزی ایران، چهارمحال و بختیاری دارای سکونت‌گاه­های فراوانی بوده­است. اما شواهد نشان می­دهد که فارس زبانان مستقر در چهارمحال و بختیاری عمدتاً از مهاجران آریایی­اند که حدود هزاره اول قبل از میلاد به این منطقه وارد شده­اند. بیشتر مورخین بختیاری­ها را ایرانی­الاصل می­دانند و معتقدند بختیاری­ها از نژاد پارس هستند.

زبان مردم: زبان مردم استان چهارمحال و بختیاری از ریشۀ فارسی پهلوی و در طیف زبان­های هند و اوروپایی جای دارد. عمدۀ گویش­های مهم مردم استان چهارمحال و بختیاری عبارتند از:

1. زبان لُری با گویش بختیاری
2. زبان فارسی با گویش معیار
3. زبان ترکی بار ریشۀ آذری
4. زبان ترکی با ریشۀ قشقایی

موسیقی محلی: استان چهارمحال و بختیاری دارای موسیقی محلی غنی است که به آن «موقوم» گفته می­شود. این موسیقی شامل دستگاه­ها و ردیف­هایی است و تعداد مقام­های آن به 25 مقام می رسد و موسیقی سنتی ایران بسیار از آن­ها وام گرفته­است. در موسیقی این منطقه امید، عاطفه، عشق، مردانگی و شجاعت به وضوح دیده می­شود.

لباس محلی: پوشاک مردمان و زنان بختیاری با مردمان چهارمحال متفاوت است. پوشش مردم چهارمحال شبیه به پوشش رسمی در کشور ایران است. اما چوقا و شلوار دبیت از بارزترین لباس­های محلی بختیاری­ها محسوب می­شود.

مهمترین صنایع­دستی محلی: 1) قالی بافی 2) گلیم بافی  3) نمدمالی 4) وریس یا وریسین بافی 5) چوقا (چوغا) بافی 6) قفل سازی 7) سنگ تراشی 8) گیوه دوزی 9) خاتم دوزی10) جاجیم 11) خرسک بافی.

برخی از نخبگان سیاسی، علمی و فرهنگی استان

1. حاج ابراهیم خان ضرغام السلطنه: از رهبران مبارزه برای نظام مشروطه.

2.  

   مهمترین جشن­ها و اعیاد:  1) مراسم عید نوروز 2) سیزده بدر (سیزده بگرد) 3) اعیاد مذهبی

   نژاد مردم: قبل از مهاجرت آریایی­ها به فلات مرکزی ایران، چهارمحال و بختیاری دارای سکونت‌گاه­های فراوانی بوده­است. اما شواهد نشان می­دهد که فارس زبانان مستقر در چهارمحال و بختیاری عمدتاً از مهاجران آریایی­اند که حدود هزاره اول قبل از میلاد به این منطقه وارد شده­اند. بیشتر مورخین بختیاری­ها را ایرانی­الاصل می­دانند و معتقدند بختیاری­ها از نژاد پارس هستند.

   زبان مردم: زبان مردم استان چهارمحال و بختیاری از ریشۀ فارسی پهلوی و در طیف زبان­های هند و اوروپایی جای دارد. عمدۀ گویش­های مهم مردم استان چهارمحال و بختیاری عبارتند از:

   1. زبان لُری با گویش بختیاری
   2. زبان فارسی با گویش معیار
   3. زبان ترکی بار ریشۀ آذری
   4. زبان ترکی با ریشۀ قشقایی

   موسیقی محلی: استان چهارمحال و بختیاری دارای موسیقی محلی غنی است که به آن «موقوم» گفته می­شود. این موسیقی شامل دستگاه­ها و ردیف­هایی است و تعداد مقام­های آن به 25 مقام می رسد و موسیقی سنتی ایران بسیار از آن­ها وام گرفته­است. در موسیقی این منطقه امید، عاطفه، عشق، مردانگی و شجاعت به وضوح دیده می­شود.

   لباس محلی: پوشاک مردمان و زنان بختیاری با مردمان چهارمحال متفاوت است. پوشش مردم چهارمحال شبیه به پوشش رسمی در کشور ایران است. اما چوقا و شلوار دبیت از بارزترین لباس­های محلی بختیاری­ها محسوب می­شود.

   مهمترین صنایع­دستی محلی: 1) قالی بافی 2) گلیم بافی  3) نمدمالی 4) وریس یا وریسین بافی 5) چوقا (چوغا) بافی 6) قفل سازی 7) سنگ تراشی 8) گیوه دوزی 9) خاتم دوزی10) جاجیم 11) خرسک بافی.

   برخی از نخبگان سیاسی، علمی و فرهنگی استان

   1. حاج ابراهیم خان ضرغام السلطنه: از رهبران مبارزه برای نظام مشروطه.
   2. نجف قلی خان صمصام السلطنه: از رهبران مبارزه برای نظام مشروطه و نخست وزیر.
   3. حاج علی قلی خان سردار اسعد دوم: از رهبران مبارزه برای نظام مشروطه و وزیر جنگ.
   4. عمان سامانی: شاعر و عارف شهیر ایرانی در عصر قاجار.
   5. حسین پژمان بختیاری: شاعر، نویسنده، مترجم و پژوهشگر برجسته معاصر و استاد دانشگاه تهران.
   6. میرزا حبیب دستان بنی: شاعر ادیب، روزنامه نگار، مترجم و محقق برجسته و اولین نویسنده دستور زبان فارسی.
   >نجف قلی خان صمصام السلطنه: از رهبران مبارزه برای نظام مشروطه و نخست وزیر.
3. حاج علی قلی خان سردار اسعد دوم: از رهبران مبارزه برای نظام مشروطه و وزیر جنگ.
4. عمان سامانی: شاعر و عارف شهیر ایرانی در عصر قاجار.
5. حسین پژمان بختیاری: شاعر، نویسنده، مترجم و پژوهشگر برجسته معاصر و استاد دانشگاه تهران.
6. میرزا حبیب دستان بنی: شاعر ادیب، روزنامه نگار، مترجم و محقق برجسته و اولین نویسنده دستور زبان فارسی.